11.Sınıf Dil ve Anlatım Ders Kitabı Cevapları Yıldırım Yayınları 50.-54.Sayfa Cevapları

SAYFA 50

1. Okuduğunuz metinler öğretici ve bilgi verici nitelikte midir? Bu durum anıların hangi özelliğini ortayakoymaktadır? Açıklayınız.

Evet öğretici ve bilgi vericidir. Anıların öğretici metin olma özelliğini ortaya koymaktadır.

(Anı, kişisel hayatı konu alan öğretici metinler içerisinde yer almaktadır.)

2. İncelediğiniz metinlerde yazar, yaşadıklarını, gördüklerini ve izlenimlerini günü gününe mi aradan zaman geçtikten sonra mı kaleme almıştır? Tartışınız ve ulaştığınız sonuçları tahtaya yazınız.

Aradan belirli bir zaman geçtikten sonra kaleme almıştır. Çünkü anı türünün özelliği budur.

3. “Anılarda yaşanılmış zaman dilimi ben etrafında anlatılır.” Okuduğunuz anılarda, anlatıcı ile yazarın aynı kişi olduğu söylenebilir mi? Tartışınız ve ulaştığınız sonuçları tahta ya yazınız.

Anlatıcı ile yazar aynı kişidir. Zaten metinde “Di”li geçmiş zaman eki kullanmıştır. Bu en güzel kanıttır.

4. Araştırma sonuçlarınızdan hareketle Atlı Tramvaylar ve Ziya Gökalpadlı metinlerin hangi özellikleri nedeniyle anı türüne örnek olabileceğini açıklayınız.

Geçmişte yaşanılan bir olayı ve durumu anlatmaları. Kişisel deneyimlere ve izlenimlere dayanması

5. Okuduğunuz ve incelediğiniz metinlerde olay, kişi ve dönem hakkında bilgi, gözlem ve izlenimlerin nasıl anlatıldığına örnekler gösteriniz. Bu durum, anıların özellikleriyle ilgili nasıl fikir vermektedir? Açıklayınız.

Samimi ve içten bir üslupla birinci kişi ağzından anlatılmışlardır. Anıların kişisel deneyimlere ve izlenimlere dayandığını ve samimi bir dille ifade edildiği fikrine ulaşmaktayız

2. ETKİNLİK

• Anı yazarlarının, anlattıklarını ispatlamak ve belgelerle ifade etmek zorunda olup olmadıklarını tartışınız.

Zorunda değildir.

• Ulaştığınız sonuçlardan ve incelediğiniz Atlı Tramvaylar ile Ziya Gökalpadlı metinlerden hareketle anı yazılarında kullanılan dil ve anlatım özelliklerini belirleyip aşağıdaki noktalı yerlere yazınız.

Dil açık sade ve yalındır.

Anlatım samimi ve doğaldır

Anlatım birinci kişi ağzından ifade edilir

3. ETKİNLİK

• Atlı Tramvaylar ve Ziya Gökalp adlı anı yazılarında; olay, kişi ve dönem hakkında bilgi, gözlem ve izlenimlerin nasıl anlatıldığını örneklerle açıklayınız.

Birinci kişi ağzından kişisel düşünce ve görüşler de katılarak anlatılmıştır.

6. İncelediğiniz metinlerden ve araştırma sonuçlarınızdan hareketle anı yazılarının, yazıldığı dönem le ilgili ola ak bir bel ge değeri taşıyıp taşıyamayacağını tartışınız. Ulaş tığınız sonucu tahta ya yazınız.,

Belge niteliği taşırlar. Anıların öğreticilik yönü de vardır. Bu yön anıların belge niteliği taşıyabileceği anlamına gelir.

7. Yaşanılan olayları bilen ve bu olaydaki kişileri tanıyan bir yazarın, anısını kendi izlenimlerini de katarak anlatması, ifadeye neler kazandırır? Tartışınız ve elde ettiğiniz sonuçları sözlü olarak belirtiniz.

İfadeye doğallık ve içtenlik katar. Aynı zamanda inandırıcılığı da artırır

8. Atlı Tramvaylar ve Ziya Gökalp adlı anılarda anlatımın nasıl gerçekleştirildiğini belirleyerek bunun ifadeye katkısıyla ilgili düşüncelerinizi söyleyiniz.

Birinci kişi ağzından kişisel düşünce ve görüşler de katılarak samimi ve doğal bir anlatım gerçekleştirilmiştir

SAYFA 51

4.ETKİNLİK

İncelediğiniz anılarda hangi anlatım türlerinden faydalanıldığını örnek ifadelerle aşağıdaki tabloda noktalı yerlere yazınız.

Atlı Tramvaylar	Ziya Gökalp
Öyküleyici anlatım Söyleşmeye bağlı anlatım Betimleyici anlatım	Öyküleyici anlatım Söyleşmeye bağlı anlatım Lirik anlatım Betimleyici anlatım
Bun dan evvel ki tramvaylar ne kadar iyi idi!.. Ye ri ne gö re yavaş ve ağır, yerine göre hızlı ve çabuk giderlerdi. Gâh dört atlı olurlar, insana gurur ve ih ti şam na mı na bir şey ler ge lir, gâh yokuşun ortasın da dururlar, akıl ve fik re mutluluk tanımanın ne kadar acı ola ca ğı görülürdü. .......... – Ma ki ne yi sı kış tır! – Diz gin le ri çek, be he rif!.. – At la ma!.. Par ça la nır sın!.. .............  ..... He nüz yol da, yo lun da, yo lun ca yü rü ye me di ği miz her iniş yo kuşlar da or ta ya çıkan gâh eli bay rak lı, gâh bo ru lu, köşk lü gi bi pır pır lı kı ya fet gi yen var da cı lar, şeh rin man za ra sı na az mı le ta fet ka tar lar dı?	Onu, Mütarekede tevkif edeceklerdi. Dostları “kaç” dediler. Güldü ve sustu. Ertesi sabah “Bekirağa Bölüğü” ne hapsettiler. Haftada iki gün ziyaretine giderdim. Demir karyolasının bir ucuna o otururdu, bir ucuna ben... — Ziya bey, demişler, fesiniz yere düştü... Göz ucuyla bile bakmadan: — Giderken alırım! diye sözüne devam etmiş.. ........ Benim gönlüm kış günü aç Kalan bülbül gibi muhtaç, Ruhum hasta, sensin ilaç, Beni dertten kurtar Tanrım! Nasıl? Vezninden, kafiyesinden.  .......... O, arkasında ince çizgili bir entari, çıplak ayaklarında mercan terlikler, gelir, saatlerce, Türk mitolojisini anlatır.

10. Atlı Tramvaylar ve Ziya Gökalp adlı metinlerde dilin hangi işlevinde ya da işlevlerin de kullanıldığını metin den örnekler göstererek söyleyeniz.

Göndergesel işlev
O za man lar ba sın di lin de kar şı lık lı ko nuş ma ya ağır ve ça buk iki şey ör nek ola rak gös te ri lir di:

Heyecana bağlı işlev
– Diz gin le ri çek, be he rif!..
– At la ma!.. Par ça la nır sın!..

– Ey vah! Hur da haş ol du lar!..

Şiirsel işlev
Karanlık bir gece, sabaha yakın,
Oğuzun üstüne çöktü bir akın,
Bu akın atadan kalma bir öçtü:

Yıldı Oğuzeli, batıya göçtü.

11. İncelediğiniz metinlerde anlatım bozukluğunun bulunup bulunmadığını belirleyerek -varsa- ilgili cümlelerdeki anlatım bozukluklarını düzeltiniz ve bunların nedenlerini defterinize yazınız.

ÖR:
Yerine göre yavaş ve ağır, yerine göre hızlı ve çabuk giderlerdi.
gereksiz sözcük kullanılmıştır. (ağır, çabuk)  bun sözcüklere yakın anlamlı kelimeler zaten kullanılmıştır

Yerine göre yavaş , yerine göre hızlı  giderlerdi.

5. ETKİNLİK

• At lı Tram vay lar ve Ziya Gökalp ad lı me tinler de geçen kelimelerin mecazi anlamlarını, çağrışım ve duygu değerlerini belirleyip bunlardan seçeceğiniz örneklerle bir tablo oluşturunuz ve bunu sınıf panosuna asınız.

sayfa 52

6. ETKİNLİK

• Sınıfta iki grup oluşturulur ve grup sözcüleri seçilir. “Zarf” konusunda edinilen bilgilerden hareketle Atlı Tramvaylar veZiya Gökalp adlı metinlerde birinci grup “zaman”, ikinci grup da “yer-yön” zarflarını belirleyerek bunların özelliklerini açıklar, metne kazandırdıklarını tartışırlar. Elde edilen sonuçlar grup sözcülerince tahtaya yazılır.

ÖRNEK OLMASI AÇISINDAN

Zaman zarfları

Biraz sonra koridorda iki kahkaha birden şakradı.

Ötekini içeri girdikten sonra da tanımadım.

Gökalp, bir zafer müjdesi almışçasına sevinmişti.

Durum zarfları

Ara sıra ürkek gözlerle birbirimize bakıp susuyorduk.

koridorda iki kahkaha birden şakradı.

Birini, görmeden tanıdım.

Metne kazandırdıkları

 Metindeki fiil, fiilimsi ve zarf türündeki sözcükleri nitelemiş ve belirtmişlerdir. Böylelikle anlatım etkili kılınmıştır

7. ETKİNLİK

• Çocukluk yıllarınıza ait unutamadığınız bir anınızı kaleme alınız ve bunu arkadaşlarınıza okuyunuz.

• Arkadaşlarınızdan dinlediğiniz anılarla ilgili düşüncelerinizi söyleyiniz.

8. ETKİNLİK

• Üç grup oluşturunuz. Atlı Tramvaylar ve Ziya Gökalp adlı metinleri akıcılık, bağlaşıklık ve bağdaşıklık özellikleri bakımından inceleyiniz. Sonuçları defterinize yazınız.

Metinleri akıcılık açısından değerlendirecek olursak metinler gayet akıcıdır.

bağlaşıklık ve bağdaşıklık özellikleri bakımından ele aldığımızda.

Önce bu kavramları hatırlayalım

¢ Metni oluşturan birimlerin dil bilgisi kurallarıyla birbirine bağlanmasına “bağlaşıklık” denir.

¢ Metni meydana getiren parçalar arasındaki anlam ilişkisine “bağdaşıklık” denir.

Metinler dil bilgisi ve anlam ilgisi açısından olgun birer örnektir.

• Bu sonuçları kendi yazdığınız anı ile karşılaştırıp arkadaşlarınızla birlikte değerlendiriniz.

9. ETKİNLİK

• İn ce le di ği niz me tin ler ile sınıfta okuyup dinlediğiniz anı örneklerinden ve araştırma sonuçlarından hareketle anı türünün özelliklerini aşağıdaki noktalı yerlere yazınız.

Sayfa 53

10. ETKİNLİK

• Üç grup oluşturulur ve grup sözcüleri belirlenir. Atlı Tramvaylar adlı metinde birinci grup, ses düşmesi; ikinci grup ses türemesi, üçüncü grup da ses benzeşmesi olan kelimeleri bulur ve bunların sebeplerini açıklar. Elde edilen sonuçlar grup sözcülerince tahtaya yazılır.

ses düşmesi;

giderlerdi.

Fikre

Şehrin

bahsedecek

ses türemesi,

alabildiğine

sallayıp

Feryatlarıyla

ses benzeşmesi

 çıkmıştı,

bekledikçe

11. ETKİNLİK

• Atlı Tramvaylar adlı metni yazım ve noktalama bakımından değerlendirip kendi yazdığınız anı metni

ile karşılaştırınız ve sonuçları sıra arkadaşlarınızla değerlendiriniz.

12. ETKİNLİK

İncelenen metinlerden hareketle “günlük” ile “anı”yı aşağıdaki tabloda yer alan özelliklere göre karşılaştırıp sonuçları noktalı yerlere yazınız.

Tablo için yardımcı olacak bilgiler

ANI İLE GÜNLÜĞÜN BENZER VE FARKLI YANLARI

1 - Anı da günlük gibi bir kişinin başından geçen gerçek yaşantılardan kaynaklanan yazı türüdür

2- Günlük yaşanırken anı ise yaşandıktan sonra yazılır

3- Anılar, yazarların yaşlılık çağlarında yazdıkları ve yaşamları boyunca karşılaştıkları olayları nesnel bir şekilde ortaya koyan yazılardır Günlükler ise daha öznel, derin, içten ve ruhun derinliklerinden kopup gelen Anlık duygu ve düşünceler hakimdir.

4- Anı yazılarının anlatım açısından kurgusal niteliklere sahip olduğunu da söyleyebiliriz Günlükler ise kurgudan uzak yoğun düşüncelerin toplamıdır.

Yaşanılanların her an tazeliğini korumak	Geçmişe dönük önemli anların unutulmaması
Yaşanılan günde	Yaşanılanların üzerinden belirli bir zaman geçtikten sonra
Betimleyici , öyküleyici, mizahi, açıklayıcı, söyleşmeye bağlı vs.	Betimleyici , öyküleyici, mizahi, açıklayıcı, söyleşmeye bağlı vs.
Göndergesel, heyecana bağlı işlev	Göndergesel, heyecana bağlı işlev
Açık , akıcı sade bir dil. Samimi doğal bir anlatım	Açık , akıcı sade bir dil. Samimi doğal bir anlatım

Yazılış Amacı

Ne Zaman Yazıldığı

Kullanılan Anlatım

Türleri

Dilin İşlevi

Dil ve Anlatım Özellikleri

sayfa 54

•Yukarıdaki anıda Atatürk’le ilgili hatıralar nasıl anlatılmıştır? Anı türüne ait özelliklerden hareketle sözlü olarak ifade ediniz.
Olay bizzat yaşayan kişi tarafından anlatılmıştır. Kişisel deneyim ve  izlenimler bireysel görüşler katılarak anlatılmıştır.

• Sanatkârın Eli Öpülür adlı metinden ve hazırlık çalışmalarında okuduğunuz anılardan hareketle Atatürk’ün kişilik özellikleriyle ilgili çıkarımlarda bulununuz.
Sanatkara değer veren
Geleceği görebilen  / ileri görüşlü 
Türk gençliğine sanatkarlarına güvenen
Bilime sanata değer veren
Kişisel istek ve arzulardan çok milletini düşünen

• Okuduğunuz anıda anılatıcının kim olduğunu belirleyerek anılarda yaşanılmış zaman diliminin “ben” etrafında anlatılmasıyla ilgili düşüncelerinizi söyleyiniz.
Anlatıcı olayları bizzat yaşayan ve olaylara dahil olan kişidir. Bakış açısı . kahraman bakış açısıdır.
Anıların bir özelliği de anlatımın ben etrafında ifade edilmesidir.

SAYFA 57
DEĞERLENDİRME
1. Aşağıdaki yargılar doğru ise ayraçla gösterilen yerlere “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
(D ) Anılar; edebiyat, tarih, sosyoloji gibi bilim dallarına kaynak oluşturur.
(D ) Anılar, kişilerin yaşadıkları döneme ait toplumsal ve kültürel özellikler taşır.
(Y ) Anılar, günü gününe yazıldığı için “günlük” türüne benzer.
(D ) Anılarla günlükler anlatım bakımından aynı özellikleri taşır.
(D ) Anılarda dil, göndergesel işlevindedir.
2. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun biçimde doldurunuz.
• Bir kişinin, başından geçenleri ve ya tanık olduğu olay ve durumları anlattığı yazı türüne ANI (HATIRA) denir.
• Anı, olay ların üze rin den BELİRLİ BİR ZAMAN GEÇTİKTEN  sonra yazılır.
• Anı yazıların da yazarın GÖZLEMİ önemlidir.

KAYNAK: bolcevap.blogspot.com