10. sınıf Türk edebiyatı ders kitabı cevapları sayfa 113-115 Nova Yayınları 2015-2016
SAYFA 113
1. Aşağıdaki üç şiiri okuyunuz. Bu şiirlerde ahengi sağlayan unsurlar nelerdir? Gösteriniz.
Necati'nin "Gazel"i, Cahit Sıktık Tarancı'nın Yalnızlığa Dair ve Attila İlhan'ın Unutulmuş Kızlar Balladı şiirlerinde ahengi sağlayan unsurlar:
Gazelde ölçü (aruz ölçüsü), uyak ve rediflerle
Yalnızlığa Dair şiirinde ses uyumu rediflerle sağlanmış. Aliterasyon (m, l sesleri) ve asonanslarla ahenk sağlanmaya çalışılmış.
Unutulmuş Kızlar Balladı şiirinde ölçü (hece ölçüsü), kafiye ve rediflerle ahenk sağlanmıştır.
2. Aşağıdaki üç şiirin birimlerini hece sayıları yönünden karşılaştırınız. Hece sayılarının eşitliği veya farklılığı şiire ritim ve ses yönünden ne katmıştır? Sözlü olarak ifade ediniz.
Necati'nin gazelinde 15 hece var. Feilâtün (fâilâtün) feilâtün, feilâtün, feilün kalıbı kullanılmış.
Yalnızlığa dair şiirinde ölçü yok, şiirde hece sayıları eşit değil.
Unutulmuş Kızlar Balladı şiirinde dizeler 14 heceden oluşmuş.
3. Aşağıya alınan metinlerin nazım birimlerini söyleyiniz.
Necati'nin gazeli: beyit
Yalnızlığa Dair: Nazım birimi yok
Unutulmuş Kızlar Balladı: Beş dizelik bentler
1. a) Okuduğunuz şiirin ahenk ögelerini belirleyiniz. Tespitlerinizi aşağıya yazınız.
Asonans : e, a sesleriyle asonans yapılmıştır. "Eylemezlerdi tavâf ol güzeri döne deöne", "Gelene gidene eyler nazarı döne döne"
"Ka'be olmasa...
Aliterasyon : "Ayağı yer mi basar zülfüne berdar olanun" dizesinde r sesiyle aliterasyon yapılmış.
Kelime tekrarı : döne döne, yir yir
Uyak : - döne döne: REDİF, -er: TAM UYAK - Uyak düzeni :aa ba ca da... şeklindedir.
Ölçü : Aruz ölçüsü
b) Bu ahenk ögelerinin, konuşma dilindeki vurgu ve tonlamayla şiirin ses ve söyleyiş özelliğiyle ilişkisini açıklayınız.
Ahenk, kelimelerin ses özelliklerine dikkat edilerek sıralanması sonucunda şiirde ortaya çıkan uyuma denir.
Ahenkli olmayan bir metne şiir denemez. Ahenk unsurlarına dikkat edilerek oluşturulan bir şiir, okuyucuya bir müzik parçasını dinliyormuş hissi verir.
Şiir; tonlama, vurgu, ritim, ölçü ve her türlü ses benzerliğiyle ahenkli bir bütünlük kazanmaktadır. Aslında şiirdeki ahenk unsurlarının bir kısmı günlük konuşma dilinde de görülür. Vurgu ve tonlama, bu unsurlardandır.
Vurgu ve tonlamanın ahengin oluşmasına yaptığı katkı, bir robotun konuşmasıyla bir insanın konuşması arasındaki farka dikkat edildiğinde belirgin biçimde kendini gösterir. Ses akışındaki düzen ve insan sesindeki duygusal değer, bir robotun konuşmasında olmaz. Konuşmanın insana özgü bir eylem olmasını sağlayan ve sese insana özgü duygusal bir değer katan bu durum, şiirlerin de ahenkli ve etkili olmasını sağlar.
a) Şiirdeki ses ve anlam kaynaşmasından oluşan birimleri belirleyiniz. Bunların özelliklerini söyleyiniz. Şiirin birimlerinin kendi içinde bütünlüğü olup olmadığını açıklayınız.
Şiirin yapısı anlam ve ses kaynaşmasından oluşur. Anlam ve ses kaynaşmasından oluşan nazım birimlerine beyit, kıt’a, bent, mısra gibi isimler verilir. Dize, beyit, dörtlük gibi birimlerle ölçü, uyak düzeni, tema ve imgeler belli bir bütün oluşturarak şiirde yapıyı meydana getirir.
Okuduğunuz gazel ses ve anlam kaynaşması beyitlerde oluşmuştur. Son beyit hariç diğer beyitler aşk teması etrafında bütünlük oluşturmuştur.
b) Şair, her beyitte aynı konuyu mu anlatmıştır? Tartışınız. Ulaştığınız sonuçları sözlü olarak ifade ediniz.
Aşk teması etrafında her beyitte farklı konu işlenmiştir.
c) Hem ses (uyak, redif) hem de anlam yönünden beyitler arasında nasıl bir ilişki olduğunu açıklayınız.
Uyak düzeni bakımından ilk beyit kendi arasında uyaklı, diğer beyitlerde ikinci dize birinci beyitle uyaklıdır. -i döne döne REDİF, -er tam uyak şiirin bütününde vardır. Beyitlerde anlam aşk teması etrafında oluşturulmuştur.
ç) XV. yüzyıl şairi Necatî Bey ve yaşadığı yüzyılın siyasi, sosyal ve kültürel özelliklerini grup sözcünüz aracılığıyla arkadaşlarınıza aktarınız.
XV. yüzyıl Türk tarihinde önemli olayların yaşandığı bir dönemdir. Yüzyılın başında (1402'de), Timur Ankara Savaşı'nda Yıldırım Beyazıt'ı yenmiş ve Anadolu'yu ele geçirmiştir. Anadolu'da siyasi kargaşa ve parçalanmalar başlamıştır. 1413 yılına kadar süren bu döneme fetret devri denmektedir. Daha sonra Anadolu’da birlik yeniden sağlanmıştır. Yüzyılın ortalarında Türk tarihi bakımından yaşanan en önemli olay İstanbul'un Fatih Sultan Mehmet tarafından fethedilmesidir. Bu fetihten sonra Osmanlının yeni başkenti İstanbul olmuştur. Bu tarihten sonra Osmanlı hızla yükselmeye başlar; İstanbul, dönemin en önemli kültür merkezi haline gelir. XV. yüzyılda Anadolu'daki eski kültür merkezleri önemlerini korur. Bu merkezlerde bilim, sanat ve edebiyat faaliyetleri sürdürülür XV. yüzyıl Türk edebiyatı, 14. yüzyılda atılan temeller üzerinde gelişmiştir. Bu yüzyılda da Türk dili; Çağatay, Azeri ve Anadolu lehçeleri olmak üzere üç ayrı edebi lehçede eser vermeyi sürdürür. XV. yüzyıl şairi Necatî Bey’in bağlı olduğu divan edebiyatı geleneği de İstanbul’da gelişmiştir. Osmanlı İmparatorluğu’nda saltanat merkezli devletlere özgü bir saray yaşamı oluşmuş, bu da kendi gerçeklerine uygun bir sanat ve edebiyat ortamı meydana getirmiştir. Sosyal yaşam da iyice benimsenmiş olan İslami kurallara göre şekillenmiştir. İslami kurallarla çelişmeyen örfi kurallar da yine sosyal yaşamda etkili olmuştur.
• Necâtî Bey’in gazelindeki ses akışı ve söyleyiş, Osmanlı Devleti’nin o dönemdeki durumunu çağrıştırıyor olabilir mi? Açıklayınız.
Necâtî Bey’in gazelindeki ses akışı ve söyleyiş, Osmanlı Devleti’nin o dönemdeki durumunu çağrıştırıyor olabilir. Çünkü bir saray kültürü ve yüksek zümre edebiyatı oluştuğuna göre dönem sıkıntıların azaldığı huzurun arttığı bir dönemdir.
3. a) Necâti Bey’e ait şiirin yapısıyla ilgili aşağıdaki tabloda istenilenleri yazınız. Şiirin hangi nazım biçimi ile yazıldığını belirleyiniz. Tespitlerinizi yazınız. Yapıyla ilgili soruları 9. sınıf Türk edebiyatı dersinin II. ünitesindeki “Şiir İnceleme, Şiirde Yapı” bölümünde edindiğiniz bilgi birikimine göre cevaplayınız.)
b) Necâtî Bey, okuduğunuz gazeli kuralları önceden belirlenmiş bir şiir şekline uyarak mı yazmıştır? Neden? Tartışınız. Ulaştığınız sonuçları sözlü olarak ifade ediniz.
Kuralları önceden belirlenmi bir şiir şekline uyarak yazmıştır. Şiir beyitler halinde, uyak düzeni aa ba ca.. aruz ölçüsü kullanılmış. Son beyitte şairin mahlası yer alıyor. Bunlar gazel nazım şeklinin özellikleridir. Divan şairleri gazellerini bu kurallara göre yazmışlardır.
c) Şiirin ait olduğu geleneği söyleyiniz.
Divan şiiri geleneğine aittir.
DİĞER SAYFALARIN CEVAPLARI
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder